Correcties op de Vrije Markt

In het walhalla van de Vrije Markt, in de Verenigde Staten van Amerika dus, tekende president Obama onlangs een strenge anti-rookwet. Daarbij wordt onder andere verboden om marketingcampagnes te voeren speciaal gericht naar kinderen, of labels met "low tar" en "light" te gebruiken. En er wordt verplicht om grote grafisch waarschuwingen op de verpakking te zetten. Gelijkaardige maatregelen waren al in de EU van kracht maar nu, weliswaar na veel lobbywerk, ook in de US.

Laat er geen twijfel over bestaan: ik ben geen roker, en ik ben tegen roken uit gezondheidsoverwegingen. Maar iedereen moet dat voor zich uitmaken, mensen mogen ook hun pleziertje hebben, en je moet van iets doodgaan. Aan de andere kant komen er echter ook allerlei andere problemen bij kijken, zoals: wat met de levensverzekeringspremie, de privacy van informatie over je rookgewoonten, het meeroken op café of roken met de kinderen in huis, of dus de agressieve reclame van tabaksfabrikanten?

Om die reden is het goed dat er aanpassingen of correcties op de vrije markt worden toegepast. De geschiedenis heeft ons al geleerd dat de vrije markt duidelijk het beste en efficiëntste economisch model is om welvaart te creëren. Maar het verleden legde ook een aantal ongewenste effecten bloot van het een ongelimiteerde, ongebreidelde, rauwe vrije markt, of excessen die het functioneren van de vrije markt beperkten. Zo is er sinds Adam Smith bij voorbeeld de antitrust-wetgeving gekomen (door het monopolie van Rockefeller en Standard Oil), sociale maatregelen om de werknemers te beschermen (denk aan priester Daens), en allerhande minderhedenverdragen (om cultuur en identiteit van groepen en minderheden te beschermen). En nu na de jongste financiële crisis komen er ongetwijfeld nieuwe regels (lees: beperkingen) voor de financiële markt.

Aanpassingen of correcties op de vrije markt bestaan vandaag dus al. In sommige landen zijn ze uitgebreider, meer logisch en samenhangend, of gewoon vergaander dan in andere landen. Dat werd en wordt bepaald door de wil van het volk, de kracht van de lobbygroepen, en de visie van de politieke leiders. In dat opzicht zijn landen met gecorrigeerde vrije markten "real life" experimenten geweest en zijn ze dat nog steeds. En daaruit distilleer ik volgende nuttige en wenselijke correcties voor de Vrije Markt:

- een Sociale correctie, ter bescherming van de sociaal zwakkeren in de maatschappij (gehandicapten, ouderen, zieken, armen, enz)

- een Milieucorrectie, ter bescherming van onze aarde, natuur en biodiversiteit en om duurzame groei te bevorderen

- een Cultuurcorrectie, ter bescherming van onze diversiteit van taal, cultuur en identiteit

- een Ethische correctie, ter bescherming van zaken, normen en waarden die wij belangrijk vinden (let op: hieronder vallen ook religieus getinte of door religie opgedragen geboden en verboden)

- een Creativiteits/Innovativiteitscorrectie, ter bescherming van de vruchten van intellectuele arbeid zoals creaties, merknamen, uitvindingen en wetenschappelijk onderzoek, en

- een Economische/Financiële correctie, ter bescherming tegen nutteloze verspilling van tijd, geld en energie, b.v. bij reclame en publiciteit (enerzijds behoeft goede wijn geen krans, anderszijds worden goede producten weggedrukt onder zware reclame voor middelmatige producten), bij ongezonde levensgewoonten (gezondheidskosten van roken op lange termijn), of bij financiële producten (onduidelijke en buitensporige risico's voor spaar- en beleggingsgelden)

En wat de anti-rookwet in Amerika betreft: de labels en grafische waarschuwingen vallen hierbij onder de economische/financiële correctie, en het verbod op marketingcampagnes voor kinderen onder de ethische correctie.

(foto: inspiredeconomist.com)