vrijdag 28 augustus 2009

Wat is normaal?


Laura Dekker mag niet zeilen. Rond de wereld dan toch niet. Zij is 13 jaar en hoort op school te zijn en zich als een normaal kind te ontwikkelen en zich aldus voor te bereiden op het echte leven. In Nederland is er immers schoolpicht. En voor alle duidelijkheid, dat is maar goed ook. Want in elk land dat zichzelf en zijn bevolking respecteert, hebben kinderen het recht -- nee, de plicht -- om te leren en zich zo te ontwikkelen. (In België is er overigens geen schoolplicht maar leerplicht, wat betekent dat een kind een leerprogramma moet volgen maar niet noodzakelijk in schoolverband.) En een dergelijk avontuur wijkt al te zeer af van wat een normaal 13-jarig kind doet, zo oordeelde de rechter.
Maar wat is "normaal"? Moeten we het egalitaire, de eenheidsworst nastreven? Moet iedereen maar normaal doen (wat dat ook is)? Mag niemand er uitschieten of er van afwijken? Nee, dus. We moeten integendeel vooral naar een kind kijken en ernaar luisteren, het observeren en zijn zogenaamde "kerntalenten" proberen te ontdekken. Zeker in de periode van 4 tot 12 jaar, zeggen specialisten. En die kerntalenten moeten we dan als startpunt nemen, en van daaruit vertrekken voor elk kind afzonderlijk. Want elk kind is verschillend, elk kind is uniek. Niet elk kind dient hetzelfde patroon te volgen, of het aan dezelfde snelheid te volgen.
Anderszijds is het natuurlijk wel zo dat onze wereld draait om normen. Normen zijn een anker, een ijkpunt van waaruit wij kunnen denken, beoordelen en kwantificeren. Kijk naar uzelf. Wij doen er zowat allemaal aan mee, bewust of onbewust, in simplistische vakjes of in grote generaliseringen.
Als we kinderen dan toch willen vergelijken en bestuderen, dan zullen we vaststellen dat naast allerlei parallellen en vooral verschillen en afwijkingen opduiken ten opzichte van een welbepaalde en vastgestelde norm of gemiddelde. In termen van normen en gemiddelden uitgedrukt, zou het misschien zelfs verstandiger zijn om meerdere normen of profielen op te stellen waaraan kinderen kunnen voldoen of getoetst worden en waaraan hun ouders/voogden/opvoeders/mentors zich kunnen hebben? (Een beetje zoals dat gebeurt bij human resources om te bepalen welke werknemers voor welke functies geschikt zijn.) Want met het opgroeien wordt immers vaak duidelijk dat een kind afwijkt van de norm of het gemiddelde, en dan hebben we geen leidraad meer behalve die enig zaligmakende norm of gemiddelde. Omdat elk kind juist uniek is, móet het in feite zelfs per definitie afwijken van die ene norm. En dan een kind naar die norm of dat gemiddelde terugforceren, is onrecht doen aan het kind. Men moet kinderen juist stimuleren en aanmoedigen in wat ze doen en wat ze graag doen en wat ze goed kunnen. Men moet kinderen begeleiden en niet fnuiken.
Maar ik ben niet blind voor allerlei andere aspecten en potentiële problemen. Interesses verschuiven bij voorbeeld met de leeftijd en puberteit -- kinderen zoeken continu en al opgroeiend ook wat hen bezighoudt en interesseert. Dan mag men als ouder/voogd/opvoeder ook niet blijven aandringen of doorduwen.
Een bijkomend probleem bij de afweging is dat je op jonge leeftijd nog niet weet hoe een kind écht is. Het is nog kneedbaar en beïnvloedbaar en zegt enkel wat het weet vanuit de eigen beperkte ervaring. Er moet dus gewaakt worden over de psychologische opgroeiing vh kind, want in zulke ongewone situaties is de ervaring van psychologen zeker niet zo groot als bij het opgroeien in normale situaties. Maar ook dat moet met de huidige kennis en technologische hulpmiddelen kunnen (we leven toch in de 21ste eeuw?!).
Maar als er nu en dan een kind is dat in een of andere bezigheid of interesse -- om het met een statistische term te zeggen -- "voorbij de 3-sigma grens zit", dan kan, nee móet er goed gekeken worden waar die interesse uit voortvloeit en of het schadelijk is voor de overige ontwikkeling van een kind. Ik denk bij voorbeeld ook aan kindsterren op TV of talentvolle jonge sportertjes en sporters. Als je je hele leven opgroeit op een boot, dan ken je niets anders. Je kan alleen daarover meepraten en je ervaring beperkt zich grotendeels daartoe. Het duurt dan ongetwijfeld langer om daaruit te breken en tot alle andere ervaringen en aspecten van hoe rijk een mensenleven kan zijn door te dringen. Daarom is er bij ons vandaag gelukkig ook kinderbescherming. Om kinderen te beschermen tegen een te eenzijdige opvoeding (in allerlei opzichten). Al twijfel ik er niet aan dat een kind vroeg of laat zelf in opstand zal komen als iets het niet zint -- echter dan is het beter dat de kinderbescherming optreedt om een slechte situatie of omgeving voor het kind zo snel mogelijk recht te zetten. Maar anderszijds kan het ook zijn dat een kind er zich goed bij voelt, dat het zijn ding is. Een appel valt soms niet ver van de boom. En dan moet je een kind daarin ook verder kunnen laten gaan en desgevallend laten excelleren. Niet iedereen wil immers een evenwichtig en normaal leventje. Mits de nodige begeleiding en minimale algemene opleiding moet dat kunnen, kijk b.v. naar topsportscholen. Als je dan om welke reden ook niet slaagt, moet je weer opnieuw beginnen en ben je veel tijd kwijt. Maar dan heb je nog een "fallback"-positie: een diploma bijvoorbeeld.
Ook als je wel slaagt, kunnen er later problemen rijzen. Bij topsporters is dat al jaren het geval. Die moeten zó jong moeten kiezen en daarvoor zoveel worden ontzegd. Maar na hun actieve carrière moeten of willen ze nog wat anders doen. En daarbij zijn zij voorlopers op een meer algemen trend in de maatschappij. Tegenwoordig immers is steeds vaker het leven niet meer noodzakelijk beperkt tot 1 bepaalde koers of carrière. Je kan een 2de of zelfde 3de carrière maken zonder voor iemand met "12 stielen, 13 ongelukken" versleten te worden. Dat zie je nu onder ander bij herintredende vrouwen (wanneer de kinderen wat groter zijn). Niks verkeerd mee, ik vind het zelfs erg positief, zowel voor vrouwen als mannen. En in dat opzicht is zeilen de 1ste carrière van Lauren, en misschien blijft het daarbij, of misschien volgt er later een andere.
Kinderen kunnen ook makkelijk ontsporen. Dat is inherent, ja haast onvermijdelijk bij hun zoektocht naar volwassenheid. Daarom ook moeten ze begeleid worden, niet alleen tegen een slechte omgeving maar ook tegen zichzelf beschermd. Tijd speelt daar een grote rol bij. Want hoe langer alleen of zonder begeleiding, hoe verder men divergeert. En hoe groter de kans dat er iets misloopt in de ontwikkeling en opvoeding. Men kan bijna wiskundig stellen dat de ontwikkeling en opvoeding van een kind "onstabiel" is.
Nog een argument is dat een kind veel met leeftijdsgenootjes omgang moet hebben voor zijn psychologische ontwikkeling. Laura Dekker kwam inderdaad een beetje beduusd over voor de camera tijdens de persconferentie. Maar wat wil je, als je wereldje (waarin zeilen een grote rol speelt) ineens overspoeld wordt door dergelijke mediaheisa van volwassenen. Een kind heeft ongetwijfeld omgang nodig, en omgang met andere kinderen. Daar leren zij heel veel van, ze kijken naar elkaar en doen elkaar na en vullen zo "gaatjes" op in de begeleiding en opvoeding die ze zelf krijgen. Zeker bij (erg) introverte kinderen is het mijns inziens belangrijk om met zachte maar doordachte druk hen te laten openbloeien. Niet geforceerd, want dat werkt averechts.
Of dat en het vorige in casu een probleem is, weet ik niet. Maar er kunnen oplossingen gezocht worden voor al de bovengenoemde en andere problemen die zich zouden kunnen stellen. Als het de droom is van een 13-jarige om zulk avontuur aan te gaan, en als zij ertoe in staat is en de fysieke en mentale ervaring heeft, als haar directe omgeving haar hierin wil steunen met de nodige middelen en begeleiding, dan kunnen de andere problemen ook opgelost worden. Hetvolgende citaat van Mark Twain dat ik onlangs ontdekte, is hier heel erg toepasselijk:
"Twenty years from now you will be more disappointed by the things that you didn't do than by the ones you did do. So throw off the bowlines. Sail away from the safe harbor. Catch the trade winds in your sails. Explore. Dream. Discover."
Dít wens ik Laura Dekker toe wanneer in oktober de definitieve beslissing valt.
(foto: incoming.be)

Geen opmerkingen:

Een reactie posten

Zoeken in deze blog