Eerlijke verkiezingen

Het Nationaal Sportgala 2009 heeft weer eens plaatsgevonden en zijn prijzen uitgereikt. Er was de voorbije weken duidelijk commotie, kritiek, onvrede over hoe men tot een juiste uitslag moet komen. Het is een mooie erkenning voor wie wint, jammer voor wie uit de boot valt.

En ik moet eraan toevoegen: het is ook jammer voor wie gelooft dat er een juiste uitslag zou bestaan. Het is namelijk appelen en peren met elkaar vergelijken. Hoe kan je bijvoorbeeld de prestatie inschatten van een sporter die 1 uitschieter behaalt tegenover een team dat kampioen wordt? Of een atleet die een hele carrière lang hoog scoorde tegenover een jong talent met veel potentie? Of een absolute primus in een weinig bekende sport tegenover een medaillewinnaar in een sport die veel media-aandacht krijgt?

Dan ga je pro's en con's aftoetsen, lijstjes opstellen, een balans zoeken, een weging maken van verschillende criteria, enz. Daar komt de vraag bij of het een publieksprijs moet zijn (tegenwoordig met sms- of 0900-toepassingen is daar veel meer geld aan te verdienen dan vroeger!), of dat er zich een vakjury mee moet bemoeien (maar wie moet daar dan weer allemaal inzitten?), of dat de sporters de sporters moeten kiezen ("la reconnaissance de ses pairs" is immers de hoogste eer!).

Misschien een hybride systeem, voor een deel bepaald door de jury en voorts door het publiek -- een weging van de stemmen dus (zoals bij de Eurosong-finale)? Of anders een getrapt systeem met een long list door een jury en een shortlist door het publiek (zoals bij "de beroemdste belg" of vele miss-verkiezingen)? Of net andersom (zoals het Nobelcomité of de Oscars)? Of een jury die advies en argumenten aandraagt, waarna het publiek mag stemmen (zoals in de voorronde van Junior Eurosong op de VRT)? Of een prijs van de jury én een prijs van heet publiek?

Er bestaat geen ideaal systeem. Aan alle systemen zijn voor- en nadelen, denk maar even aan het buurland-favoritisme bij Eurosong of aan de samenzweringen en machinaties bij (weg)stemmingen in TV-programma's als "De Mol", "Temptation Island" of "Bachelor". Maar er worden beredeneerd waarom voor welke systeem, welke format. En er komen er steeds ingewikkeldere bij.

En er komen ook steeds meer verkiezingen en contests bij, de ene soms al gekker dan de andere. Om aandacht en publiek te trekken, en adverteerders en geld. Meestal gaat het in mindere mate om de mensen die eraan deelnemen zelf. Leuk voor die ene die net wint, dat wel, maar een jammerlijke afgang voor de anderen. Hoewel sommigen het al een eer vinden om mee te hebben mogen dingen (maar dat kan ook uit beleefdheid gezegd zijn). En voor de winnaars, al dan niet terecht, gaan nieuwe deuren open en liggen kansen voor het grijpen.

Wat er ook van zij, TV-makers maken er steeds meer van want de mensen kijken er graag naar. Want wij, mensen, zijn blijkbaar verslaafd aan uitverkiezingen. Aan de ranglijstjes (zo van "die was beter dan die"), aan de macht en kracht die de winnaars uitstralen, aan de ongecontroleerde emoties van geluk en verdriet.

(foto: dordrecht.nl)