Asymmetrische vertaling of valse vrienden?

"Asymmetrische vertaling" las ik dat Herman Van Rompuy het noemde. Wat?De vertaling van het Franse "gouvernement économique" in het Engels als "economic governance" (in plaats van als "government") in de slottekst van de Europese Tussentop (zo noem ik het maar even). De Britten zijn immers erg gevoelig voor alles wat naar een Europese regering ruikt, of wat het Britse Rijk enige souvereiniteit zou kunnen ontnemen (kijk maar naar de euro). Dus willen ze niet van een "government" in Brussel weten. Nochtans was er de zwaarwichtige reden om tot een oplossing te komen voor de huidige serieuze economische en financiële problemen.
En daar trad dan, als deus ex machina, de Belgische Europese president naar voren. Met zijn zorgvuldig opgekweekt talent, uitgekristalliseerd in de harde en moeilijke Belgische politiek, door de jarenlange ervaring verfijnd tot in de puntjes, en tijdens lange en nachtelijke onderhandelingen geperfectioneerd. Zijn "creatieve oplossing" (ook al een Belgische vinding) om de Europese politieke meningsverschillen te camoufleren, deed allen verbaasd opkijken. Ik voorspel dat het een instant geijkte uitdrukking wordt in de toekomst. En ook als citaatsjabloon zal worden gebruikt, in de stijl van (tussen "[]" het vervangbare deel) b.v. "Read my lips: [no new taxes]" (Bush sr), "[Barbertje] moet hangen" (Multatuli), "The mother of all [wars]" (Saddam). Soms erg oud "Ook gij, [mijn zoon]?" (Caesar) of erg jong "De ondraaglijke lichtheid van [het bestaan]" (Kundera).
Maar ik moest ook even nadenken over "asymmetrische vertaling". Als Vlaming in Nederland heb ik immers af en toe misverstanden met woorden die in deze of gene richting niet juist begrepen worden. Zulke misverstane woorden heten eigenlijk "faux amis", of in beter Nederlands "valse vrienden". Om een voorbeeld te geven: in een serre worden in Vlaanderen groenten en fruit gekweekt, maar in Nederland zit men erin. Een Vlaamse serre is een Nederlandse kas, en een Nederlandse serre heet in Vlaanderen zo mooi veranda. Anders voorgesteld:
(Belgisch NL vs Nederlands NL / Belgisch NL vs Nederlands NL)
veranda vs serre / serre vs kas
Andere voorbeelden herkent men misschien ook:
friet vs patat / patat vs aardappel
hoofdgerecht vs entree / entree vs inkomhal
zetel vs bank / bank vs (harde) zitbank
gefrituurde vis vs lekkerbek / lekkerbek vs smulpaap
trommelen vs drummen / drummen vs dringen
sneetje vs plak / plak vs kentekenplaat
soort bitterbal vs kroket / kroket vs aardappelkroket
kousenbroek vs maillot / maillot vs zwempak
pollepel vs soeplepel / soeplepel vs eetlepel
leuren vs venten / venten vs mannen
kader vs kozijn / kozijn vs neef
*
Er kunnen zich zelfs langere ketens van valse vrienden vormen: een tas is in Nederland om boodschappen in te doen, in Vlaanderen drinkt men er koffie uit. Dat doet men in Nederland dan weer uit een kopje. En (kinder)kopjes zijn in Vlaanderen ronde kasseien. Of dus:
(Belgisch NL vs Nederlands NL / Belgisch NL vs Nederlands NL / Belgisch NL vs Nederlands NL)
plastiek zak vs tas / tas vs kop / kop vs hoofd
Zo ook:
uitgaan vs stappen / stappen vs lopen / lopen vs hardlopen, rennen
babbelen vs kletsen / kletsen vs klappen / klappen vs applaudiseren
rechtop staan vs rechtstaan / rechtstaan vs opstaan / opstaan vs uit bed komen
onhandig vs lomp / lomp vs stom / stom vs doofstom
*
Er zijn ook laag-bij-de-grondse voorbeelden van dergelijke misverstanden (misschien goed voor op café, eh... kroeg?):
(Belgisch NL vs Nederlands NL / Belgisch NL vs Nederlands NL)
masturberen vs aftrekken / aftrekken vs ontkurken
kakken vs poepen / poepen vs neuken
vrijpartij vs wip / wip vs wipwap
achterwerk vs billen / billen vs dijen
*
Maar het kan allemaal als "asymmetrische vertaling" worden aangemerkt. Er is immers geen symmetrie, of in wiskundige terminologie geen bijectie, tussen de woorden.
Om nu terug te komen bij de aanleiding van dit stukje, is het (gewoon vertaald):
(FR vs GB)
gouvernement vs government
gouvernance vs governance
*
Maar op zijn Van Rompuys past de asymmetrie niet:
(FR vs GB / FR vs GB)
gouvernement vs governance / gouvernance vs ???
*
Ik zou niet weten wat er op de plaats van de "???" moet komen? Behalve ook "governance". Hiermee wordt dus duidelijk dat het hier eerder een "2-op-1 vertaling" (een voorbeeld van een surjectie) betreft dan een "asymmetrische vertaling". Dat laatste is dus niets minder dan een "EU-femisme" om de Europese zaak te redden. Een oplossing die hard nodig was.
Waardoor, het moet gezegd, de eerste Europese president zich alvast van groot nut heeft getoond. En geen valse vriend van Europa.