Het is weer Mei. En weer of geen weer, het seizoen van de communiefeesten is weer op gang gekomen. En hoewel de kracht en invloed van de katholieke zuil in Vlaanderen verder achteruit boert, blijven de communiefeesten populair. Zeker de 1ste Communie wordt in bijna alle katholieke scholen in Vlaanderen door bijna alle leerlingen nog gedaan. De Plechtige Communie en het Heilig Vormsel een stuk minder, waarschijnlijk omdat daar een jaar lang elke week cathechese bij komt kijken.Want het mag duidelijk zijn, het gaat tegenwoordig meer om het Feest dan om de Communie. Zowel voor de ouders, die vaak voor het eerst in jaren nog eens een kerk binnenstappen en overigens vaak niet (meer) begrijpen wat daar gezegd wordt (al is dat niet altijd aan de ouders te wijten, maar dat is een ander verhaal); als voor de kinderen, die in het midden van de belangstelling staan op een tof feest met vriendjes en neefjes en nichtjes en veel cadeautjes en geld toegestopt krijgen. En er bestaat ook al jarenlang een alternatief voor de 1ste en Plechtige Communie voor wie niet katholiek is of wil doen. Uit de socialistische-vrijzinnige-humanistische hoek ontstonden immers het Lentefeest en het Feest van de Vrijzinnige Jeugd, met aangepaste symboliek. Maar die traditie kwam niet echt van de grond in Vlaanderen en bleef jarenlang minder weerklank en aantrek krijgen, ondanks nogal wat moeite om het meer ingang te doen vinden. Voor de kinderen maakte het echter allemaal niet veel uit. Zowel vroeger als tegenwoordig is het vooral feest!
De laatste jaren echter profiteert het Lentefeest mee van de ontkerkelijking in onze tijd. Er komen meer en meer Lentefeesten naast 1ste Communies en het wordt meer en meer op gelijke voet aanvaard. Zeker wat betreft de 1ste Communie, waar weinig voorbereiding voor nodig is en waarbij het feest tegenwoordig het belangrijkste geworden is voor de meeste mensen. Er is zelfs een voordeel aan een Lentefeest: je kan het op elke vrije dag doen, niet gebonden aan een plechtigheid op een bepaalde feestdag zoals bij de 1ste Communie. Want met al die communiefeesten is het lastig om een dag te zoeken waarop alle familie en vrienden kunnen. Vaak moet je het feest uitstellen naar een andere dag, en sommige ouders organiseren ijverig 2 of zelfs 3 feesten (apart voor vrienden, familie van deze en familie van gene kant). En dan dreigt de zin van de 1ste Communie ook een beetje de mist in te gaan, want een kind begrijpt het toch het beste als het op 1 dag gebeurt -- ook al zijn meerdere feestjes misschien leuker? Overigens was een Communiefeest vroeger meer voor de eigen familie, terwijl het nu evenzeer met vrienden (van de ouders) en/of vriendjes (van het kind) gevierd wordt.
Dan heb je nog de Plechtige Communie (ofte "Plechtige Geloofsbelijdenis", gevolgd -- al dan niet een half jaar later -- door het "Heilig Vormsel"). Hoe moet dat dan heten in de niet-katholieke "ritus"? Feest van de Vrijzinnige Jeugd klinkt tegenwoordig wel erg archaïsch, en dekt bovendien ook de lading niet (meer). Sommige mensen geven voor hun 11- of 12-jarige zoon of dochter daarom gewoon opnieuw een Lentefeest, of een 2de Lentefeest. Of een Plechtig Lentefeest hoor ik ook wel. Ontluikingsfeest of Ontgroeningsfeest klinken al raarder, Levensfeest wat overdreven, en Puberfeest of Puberparty lijkt me ook niet erg geschikt. Tot beter wedervoorstel hou ik het bij Opgroeiingsfeest. Het klinkt niet al te geforceerd, en dat is ook waar het om gaat. Het kind ontgroeit het kind-zijn en groeit op tot tiener, adolescent, jong-volwassene.
Het is in feite gewoon 1 van de overgangen in het Leven (in het Engels: passages of life) die gevierd worden. Bij de geboorte hoort een Doopfeest; rond 6-7 jaar is er een Lentefeest om de overgang van peuter naar kind te vieren; op 11-12 jaar is er een Opgroeiingsfeest voor de overgang van kind naar adolescent; meestal ergens tussen 20-30 jaar is er een Huwelijksfeest; ergens rond de 60 jaar (nu toch nog) is er vaak een Pensioneringsfeest; als het allemaal meezit, komt er rond de 70-80 jaar soms een Gouden Jubileumfeest van een lang en (hopelijk) gelukkig huwelijk (in zeker zin maakt dit het huwelijk compleet en volbracht, met kinderen en kleinkinderen, en kan je het daardoor ook een soort van Vervolmakingsfeest noemen); en om de cirkel rond te maken, is er bij het overlijden een Koffietafel (Overlijdensfeest zou nogal cru klinken, maar Afscheidsfeest zou wel kunnen vandaag de dag; want in feite is dit voor vele aanwezige familieleden en vrienden ook een gezellige bijeenkomst om elkaar nog eens te ontmoeten -- observeer bij een volgende gelegenheid maar eens!). Men zou bij deze feestbenamingen ook kunnen teruggrijpen naar de term Lentefeest en er -- met wat verbeelding -- een seizoenscyclus van maken: Zomerfeest (Huwelijksfeest), Herfstfeest (Pensioneringsfeest), Winterfeest (Koffietafel)! Ik hoor immers regelmatig op een uitvaart zeggen dat "de koude winter is aangebroken", en "De Winter" van Vivaldi spelen.
Deze overgangen zijn ook niet exclusief-christelijk. Ze komen voor in vele culturen over de hele wereld (zie bijvoorbeeld http://en.wikipedia.org/wiki/Rite_of_passage ). Onze christelijke traditie komt voort uit de joodse traditie, maar in onze contreien werden ze eigenlijk al gevierd in de heidense traditie door de Germanen(deze niet-onderworpen en bijgevolg onbeschaafde volkeren werden door de Romeinen in het algemeen "barbari" genoemd, in navolging van de oude Grieken die de niet-Griekse volkeren -- inclusief de Romeinen! -- "barbaroi" noemden). Want ten tijde van de kerstening van westelijk Europa zo'n 1500 jaar geleden, werden vele bestaande heidense gewoonten eenvoudigweg verchristelijkt. Christelijke symbolen en benaming werden geënt op bestaande riten en gebruiken. Zo beoogde Clovis met zijn doopsel op 25 december 496 vooral politieke doelstellingen.
Ook bij moslims, gelovigen in andere godsdiensten, en bij andere inheemse en oorspronkelijke volkeren (zij het indiaanse, polynesische of afrikaanse stammen) werden en worden gelijkaardige overgangen gevierd. Zelfs niet-gelovigen, humanisten, vrijmetselaars, ja zelfs atheïsten zijn zoekende, en creëren en creëerden verscheidene mystieke cultussen en erediensten. Dat is niet verwonderlijk, want de oorsprong van zulke tradities is universeel-menselijk. Overal, vroeger en nu, wordt men geboren, groeit men op, krijgt men de secundaire geslachtskenmerken, verbindt men zich om voor nageslacht te zorgen, en gaat men dood. En van die overgangen worden overal, vroeger en nu, plechtige momenten gemaakt. Het zijn die plechtige momenten (lees over die momenten ook in: http://willemgijsels.blogspot.com/2010/04/quo-vadis-ecclesia.html ) die deel uitmaken van het Feest van het Leven. In het Engels kent men ze als "rites of passage", oorspronkelijk zo benoemd door Arnold Van Gennep, een wat mysterieuze Franse anthropoloog die in Duitsland geboren werd uit Nederlandse ouders ( http://www.newworldencyclopedia.org/entry/Arnold_van_Gennep ). Een niet-exhaustief overzicht vind je op http://en.wikipedia.org/wiki/Rites_of_passage .
Deze overgangen zijn ook niet exclusief-christelijk. Ze komen voor in vele culturen over de hele wereld (zie bijvoorbeeld http://en.wikipedia.org/wiki/Rite_of_passage ). Onze christelijke traditie komt voort uit de joodse traditie, maar in onze contreien werden ze eigenlijk al gevierd in de heidense traditie door de Germanen(deze niet-onderworpen en bijgevolg onbeschaafde volkeren werden door de Romeinen in het algemeen "barbari" genoemd, in navolging van de oude Grieken die de niet-Griekse volkeren -- inclusief de Romeinen! -- "barbaroi" noemden). Want ten tijde van de kerstening van westelijk Europa zo'n 1500 jaar geleden, werden vele bestaande heidense gewoonten eenvoudigweg verchristelijkt. Christelijke symbolen en benaming werden geënt op bestaande riten en gebruiken. Zo beoogde Clovis met zijn doopsel op 25 december 496 vooral politieke doelstellingen.
Ook bij moslims, gelovigen in andere godsdiensten, en bij andere inheemse en oorspronkelijke volkeren (zij het indiaanse, polynesische of afrikaanse stammen) werden en worden gelijkaardige overgangen gevierd. Zelfs niet-gelovigen, humanisten, vrijmetselaars, ja zelfs atheïsten zijn zoekende, en creëren en creëerden verscheidene mystieke cultussen en erediensten. Dat is niet verwonderlijk, want de oorsprong van zulke tradities is universeel-menselijk. Overal, vroeger en nu, wordt men geboren, groeit men op, krijgt men de secundaire geslachtskenmerken, verbindt men zich om voor nageslacht te zorgen, en gaat men dood. En van die overgangen worden overal, vroeger en nu, plechtige momenten gemaakt. Het zijn die plechtige momenten (lees over die momenten ook in: http://willemgijsels.blogspot.com/2010/04/quo-vadis-ecclesia.html ) die deel uitmaken van het Feest van het Leven. In het Engels kent men ze als "rites of passage", oorspronkelijk zo benoemd door Arnold Van Gennep, een wat mysterieuze Franse anthropoloog die in Duitsland geboren werd uit Nederlandse ouders ( http://www.newworldencyclopedia.org/entry/Arnold_van_Gennep ). Een niet-exhaustief overzicht vind je op http://en.wikipedia.org/wiki/Rites_of_passage .
Tussen die overgangen heeft men dan de verschillende fases in het Leven, en die verlopen ook overal, vroeger en nu, gelijkaardig (maar daarom niet helemaal gelijk). Er zijn de "7 Ages of Man" (uit "All the World's a Stage" - William Shakespeare, zie http://en.wikipedia.org/wiki/All_the_world's_a_stage ) met achtereenvolgens: Infant, Schoolboy, Lover, Soldier, Justice, Pantaloon, Second Childishness. Als je nu de laatste 2 bij elkaar neemt, passen ze perfect in het bovenstaande rijtje met overgangen in het Leven.
Er is ook een ander gedicht uit de 3de eeuw voor Christus dat de levensfases in slechts 5 verzen al even treffend weergeeft: Kind-zijn, Jeugd, Volwassenheid, Senior-zijn, Levenseinde. Als men er even Peuter-zijn bijdenkt, passen ze ook helemaal in elkaar. Dit bijzonder, eenvoudig, treffend gedicht is afkomstig uit Delphi in het Oude Griekenland, en werd als inscriptie op een kleitablet in Afghanistan teruggevonden. Het is destijds door mijn grootvader Willy Peremans, in de vorige eeuw professor oude geschiedenis aan de K.U. Leuven, als volgt vertaald ( http://www.dbnl.org/tekst/_jaa003198901_01/_jaa003198901_01_0012.php ):
Er is ook een ander gedicht uit de 3de eeuw voor Christus dat de levensfases in slechts 5 verzen al even treffend weergeeft: Kind-zijn, Jeugd, Volwassenheid, Senior-zijn, Levenseinde. Als men er even Peuter-zijn bijdenkt, passen ze ook helemaal in elkaar. Dit bijzonder, eenvoudig, treffend gedicht is afkomstig uit Delphi in het Oude Griekenland, en werd als inscriptie op een kleitablet in Afghanistan teruggevonden. Het is destijds door mijn grootvader Willy Peremans, in de vorige eeuw professor oude geschiedenis aan de K.U. Leuven, als volgt vertaald ( http://www.dbnl.org/tekst/_jaa003198901_01/_jaa003198901_01_0012.php ):
"
Welopgevoed als kind
Beheers het bruisen van uw jeugd
Wees eerlijk in uw volle kracht
Geef goede raad als ge ouder wordt
En moge het heengaan pijnloos wezen.
"
(foto: kaartje2go.nl)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten